اين دستور‌العمل براي دستگاه‌هايي كه اعمال جراحي (برای مثال برش و انعقاد) را با استفاده از جريان‌هاي الكتريكي فركانس بالا كه از بدن عبور می‌كند انجام می‌دهند، به كار می‌رود.
خلاصه عملکرد دستگاه
جريان‌های الكتريكي بر اساس ميزان فركانس به 3 دسته تقسيم می‌شوند كه هر يك كاربرد ويژه‌اي در پزشكي دارد.
1.جريان‌های فركانس پايين زير 100 هرتز كه در آنالژزيك و تحريك القايي كاربرد دارند.
2.جريان‌های فركانس مياني زير 5 كيلو هرتز كه خاصيت تحريك القايي دارند.
3.جريان‌های فركانس بالا بيشتر از 300 كيلو هرتز كه در انعقاد حرارتي در برش و باز كردن سطوح و بافت‌ها در چاقوي جراحي به منظور اطمينان از خونريزي در جراحي‌هاي سريع و دقيق به‌كار می‌روند.
به لحاظ داشتن خاصيت هدايت الكتريكي بافت هاي زنده، وقتي جريان از يك بافت عبور می‌كند اثرات زير قابل مشاهده است:
• اثرات حرارتی: در اثر عبور جريان از يك بافت زيستي درون آن گرما توليد می‌شود.
• اثرات الكتروليتيك: با عبور جريان از بافت تركيبات الكتروليتي محل عبور جريان يونيزه شده كه اصطلاحا گفته می‌شود بافت به طور شيميايي دچار سوختگي شده است .
• اثرات فاراديك: جريان الكتريكي می‌تواند سلول‌هاي اعصاب و عضلات را تحريك كند كه اين باعث انقباض عضلاني، درد و سوزش می‌شود.
با توجه به اين كه در جراحي فقط نياز داريم كه از اثرات حرارتي جريان استفاده کنیم، لذا بايستي به نحوي دو اثر ديگر را خنثي نماييم. براي اين منظور از جريان با فركانس بالا استفاده می‌كنيم. هرچه فركانس جريان بالاتر باشد اثرات الكتروليتيك و فاراديك كاهش می‌يابد. با افزايش فركانس، يون‌ها قادر به حركت نخواهند بود و فقط در اطراف حالت پایدارخود، نوسان می‌كنند و با افزايش بيشتر اينرسي يون‌ها حتي اجازه لرزش نيز به آنها نخواهد داد و به اين ترتيب اثرات الكتروليتيك از بين می‌رود همچنين پاسخ عضلات در فركانس بسيار بالا كاهش می‌يابد تا اينكه در بالاتر از 300 كيلو هرتز كاملا حذف می‌شود.
كاربرد اثر حرارتي در جريان فركانس بالا
درجراحي با فركانس بالا دو نوع انهدام بافت وجود دارد كه عبارتند از:
• جوش بافت: دراين حالت چگالي پايين جريان باعث تبخير شدن تدريجي آب درون بافت شده و بافت جمع گشته و منافذ ريز خوني آن بسته مي شود.
• برش يا انفجار بافت: با به كاربردن جريان با چگالي زياد آب درون بافت به سرعت تبخير گشته و دراثر اختلاف دماي خارج وداخل بافت تكه تكه می شود. تكه‌های بافت به اطراف چسبيده وعلاوه بر برش باعث جلوگيري از خونريزي نيز می‌شود.
الکتروسرجيکال منو پلار
دراين نوع الکتروسرجيکال، دستگاه جرياني توليد می‌كند كه اين جريان از الكترود فعال به طرف بافت هدايت می‌شود. اين جريان از بدن عبور كرده و از طريق الكترود بازگشتي بيمار به دستگاه برمي‌گردد.
الکتروسرجيکال باي پولار
دراين دستگاه‌ها عمدتا از جريان با شكل موجي كه براي بريدن بافت به‌كار مي رود استفاده می‌شود زيرا اين جريان از يك ولتاژ پايين توليد شده وباعث انعقاد خون بدون لخته شدن اضافي بافت می‌شود و در اين روش نيازي به الكترود بازگشتي بيمار نيست.
اهمیت انجام کنترل کیفی دستگاه
تست و کنترل کیفی دستگاه باعث اطمينان اپراتور از تطابق بين مقدار تنظيمي روي دستگاه و مقدار خروجي خواهد شد. كه اين امر باعث جلوگيري از عوارض ناشي از عدم كاليبراسيون دستگاه می‌شود. برخي از اين عوارض عبارتند از :
• سوختگي‌های شديد در محل جراحي ناشي از بالاتر بودن توان خروجي دستگاه نسبت به آنچه كه اپراتور روي دستگاه تنظيم کرده است.
• سوختگي‌ها در اثر از بين رفتن بخشي از صفحه بيمار، در اين حالت با كم شدن مساحت، چگالي جريان زياد گشته و باعث ايجاد سوختگي در محل تماس صفحه با بدن بيمار خواهد شد.
• نشتي جريان فرکانس بالا كه باعث سوختگي و اثرات سوء بر روي بيمار و جراح خواهد شد.
تجهيزات مورد نياز براي انجام آزمون‌های کمي و کيفي
1-مولتی متر
2-آنالایزر ایمنی الکتریکی
3-آنالایزر الکتروسرجیکال
4-رزیستور و جعبه مقاومتی متغیر
دستورالعمل‌های آزمون های كيفي
1- بدنه / اسكلت دستگاه: قسمت بدنه دستگاه را از نظر پاكيزگي وشرايط فيزيكي عمومي مورد بررسي قراردهيد.
2- وضعيت نصب ونگهدارنده‌ها: اگر دستگاه روي يك ميز كوچك نصب شده است، نحوه قرار گيري آن را چك كنيد.اگر دستگاه روی یک پایه یا چرخ نصب شده است، نحوه نصب آن را چک کنید.
3-چرخ‌ها وترمز ها: اگر الکتروسرجیکال روي ترالی قراردارد ،چرخ هاي آن را چك كنيد.
4-دو شاخه برق / پريز ها: به خوبي تمام قسمت هاي كابل را نگاه كنيد تا آسيب ديدگي وجود نداشته باشد. اگر دستگاه داراي پريز الكتريكي جانبي باشد يك كابل برق درآن داخل كنيد وچك كنيد كه دوشاخه درون آن به محكمي قرار گرفته است.
5- سيم برق: سيم را براي هرگونه نشانه اي از آسيب ديدگي بازرسي كنيد اگر آسيب ديدگي وجود دارد تمام سيم را عوض كنيد.
6- نگهدارنده كششي دوسر سيم برق: هر دو قسمت پلاستيكي انتهايي سيم برق را چك كنيد ومطمئن شويد كه سيم را به طرز ايمن و مناسبي نگه داشته‌اند.
7-فيوزهاو قطع كننده‌های مدار: اگر كه دستگاه به‌وسيله يك فيوز خارجي محافظت می‌شود، چك كنيد كه نوع و مشخصات الكترونيكي آن از همان نوعي است كه روي بدنه مشخص شده است.
8- كابل ها: شرايط عمومي كابل ها و دو انتهاي آن ها را بررسي كنيد،كابل‌ها را براي شكاف و بريدگي در قسمت عايق بندي آنها آزمايش كنيد. مطمئن شويد كه آنها به طور كامل به اتصالات در انتها وصل است.
9- اتصالات /بست ها: تمام اتصالات كابل الكتريكي را كاملا با دقت بازبيني كنيد. تمامي اتصالات و پين‌ها می‌بايست تميز، صاف و نو باشد.
10-پليت يا الكترودهاي بازگشتي (الكترود غير فعال): كابل هاي پليت (الكترود يكبار مصرف) را به دقت براي ديدن هر گونه تركي در عايق بندي يا آسيب بازرسي كنيد. الکتروسرجیکال واتصالات الكترود بازگشتي را براي هرگونه آسيب ديدگي امتحان كنيد و مطمئن شويد كه نگهدارنده‌های كششي آنها سالم است.
11- سوييچ‌ها وكنترل ها: قبل از تغيير هر كدام از كنترل‌ها وسوييچ ها، وضعیت آنها راچك كنيد. اگر
وضعیت هركدام از آنها غير معمول به نظر رسيد (مثلا تنظیم کنترل در حالت ماكزيمم خروجي) امكان استفاده نامناسب كلينيكي یا نقص ابتدايي دستگاه وجود دارد، آنها را حتما مد نظر قراردهيد.
12- نمايشگرها ونشانگرها: عملكرد تمام چراغ‌ها، نشانگرها، قسمت‌های اندازه گيرنده وتمامي نشانگرهايي كه قابل ديدن هستند چك كنيد. همچنین عملكرد تمامي نشانگرهاي ديجيتالي را چك كنيد.
13-مانیتور اتصال كابل پليت (الکترود بازگشتی یا خنثی): در الکتروسرجیکال‌ها هميشه آلارمي جهت اتصال پليت به الکتروسرجیکال وجود دارد كه اين آلارم بيشتر صوتي يا بصري است، كه درصورت عدم اتصال پليت باید فعالیت الکتروسرجیکال را متوقف کند.جهت تست این حالت، تمامی حالات خروجي را در حداقل مقدار قرار دهيد، همه قلم‌ها را قطع كنيد، يك كابل و پليت سالم را به دستگاه متصل كنيد و دستگاه را روشن كنيد، ولي دستگاه را فعال نكنيد.پليت را در هوا معلق قرار دهيد به طوری که هيچ سطح فلزي یا شئی را که ممکن است مسیر زمین بازگشتی به دستگاه را فراهم کند، لمس نكند. آلارم نباید شنیده شود.
14-سيگنال‌های صوتي: دستگاه را به كار بيندازيد تا اين كه تمام سيگنال هاي قابل شنيدن (مثلا فعال بودن نشانگرها، آلارم اتصال كابل پليت و..) فعال شوند ميزان صداي مناسب هركدام از آنها را چك كنيد.
15- پدال پايي: شرايط عمومي پدال پايي را چك كنيد و مطمئن شويد مايعي روي آن نريخته باشد.
16- حفاظت ويژه: مشخصه‌های حفاظتي را بر اساس دستورالعمل‌های كارخانه آزمايش كنيد..
17- تجهيزات جانبي: تحقيق كنيد كه تمام وسائل جانبي ضروري آماده و در شرايط خوبي هستند.
18-برچسب گذاري دستگاه: نام سازنده،کد اموال و کد شناسايي، بر چسب‌های کنترل، بر چسب‌های خطر، بر چسب‌های شارژ باتري و بر چسب‌های الکترودهاي چسبنده بر روي دستگاه چک شود.
دستورالعمل‌های آزمون های كمي
1- عملکرد مدار محافظ REM:
بیشتر دستگاه های الکتروسرجیکال دارای این ویژگی های حفاظتی هستند:
1-Dispersive Electrode Continuity Monitor
2-Dispersive Electrode Contact Quality Monitor
برای تست این ویژگی‌ها، تمام کنترل‌های خروجی را روشن و در حداقل مقدارشان قرار دهید، تمام الکترود‌ها را از دستگاه جدا کرده و دستگاه را روشن کنید. به طور معمول، هنگامی که دستگاه بدون وصل بودن پلیت روشن شود، آلارم پیوستگی کابل پلیت اتفاق می‌افتد.
برای تست تنظیمات مناسب مانیتور پیوستگی(REM)، کابل تست پیوستگی را با قطع کردن پد الکترود از کابل ایجاد کنید.
2-جریان نشتی فرکانس بالا:
جریان نشتی فرکانس بالا در تمامی مودهای دستگاه در تنظیم حداکثر خروجی و هنگامیکه خروجی فعال شده است باید اندازه گیری شود.
2-1) الکترودهای بازگشتی با مرجع زمین
مدار بیمار در فرکانس‌های بالا ایزوله است، اما الکترودهای خنثی توسط یک المان (به عنوان مثال خازن) الزامات نوع BF را بر آورده کرده و به زمین مرجع می شوند. وقتی که تست انجام شود، جریان نشتی فرکانس بالای الکترود خنثی که از یک رزیستور Ω 200 غیر القائی گذشته و وارد زمین می‌شود نبایستی متجاوز از mA150 باشد.
به وسیله تست‌های زیر الزامات بر آورده و مورد قبول واقع می‌شوند.
• این تست روی هر کدام از خروجی های الکتروسرجیکال HF ، طبق شکل (2) انجام می شود.
مقاومت 200 اهم را سر راه خروجی دستگاه (بین دو الکترود) قرار دهید و دستگاه را در هر کدام از حالت های عملکردی در حداکثر توان خروجی تنظیم کنید.جریان نشتی HF عبوری از الکترود خنثی و پس از آن رزیستورغیر القائی Ω 200 تا زمین اندازه گیری می شود.
• مدارات دستگاه الکتروسرجیکال مطابق شکل بسته می شود، اما با این تفاوت که یک رزیستورΩ 200 بین الکترود فعال و ترمینال زمین حفاظتی دستگاه قرار می گیرد (مطابق شکل (3)).جریان نشتی HF از طریق الکترود غیر فعال اندازه گیری می شود.
تست نشتي فرکانس بالا دستگاه‌های الکتروسرجیکال با مرجع زمين و داراي حفاظت الکتريکي از نوع BF انجام می شود.اين تست را با اتصال بار مقاومتي 200 اهم از الکترود فعال دستگاه الکتروسرجیکال به زمين آناليزر انجام دهيد.سپس يک بار مقاومتي 200 اهم را از پليت الکتروسرجیکال به زمين آناليزر متصل کنيد، آنالايزر جريان نشتي فرکانس بالا از الکتروسرجیکال را نشان می‌دهد.
2-2) الکترود خنثی ایزوله شده از زمین در فرکانس بالا
مدار بیمار هم در فرکانس پائین و هم در فرکانس بالا نسبت به زمین ایزوله شده است و ایزولاسیون باید طوری باشد که جریان های نشتی HF گذرنده از هر الکترود که از طریق یک رزیستور غیر القائیΩ 200 به زمین انتقال داده می شوند، بیش از mA 150 نباشد.
دستگاه های الکتروسرجیکال HF دارای یک بدنه عایقی هستند که حین انجام آزمون باید روی زمین فلزی که دارای حداقل سطح مقطعی برابر با خود دستگاه الکتروسرجیکال باشد، قرار گیرد (شکل (4)) جریان نشتی HF به نوبت در هر الکترود در حالیکه خروجی دستگاه درهر کدام از حالت های عملکردی در حداکثر تنظیم خود قرار دارد اندازه گیری می شود.
این تست مربوط به دستگاه‌هایی از نوع خروجي ايزوله شده IEC يا باي پولار و با حفاظت الکتريکي از نوع CF است.در اين تست جريان نشتي فرکانس بالا مدار باز، از يک الکترود ايزوله شده به زمين از طريق بار مقاومتي 200 اهم اندازه گیری می‌شود.
2-3) تست جریان نشتی فرکانس بالا در حالت Bipolar(دو قطبی):
جریان نشتی عبوری از هر قطب خروجی Bipolarتا زمین و تا الکترود خنثی از طریق یک رزیستور 200 اهم غیر القائی (قرار گرفته شده در هر Line)اندازه گیری می شود.این جریان نبایستی بیشتر از مقداری باشد که باعث تولید توانی معادل %1ماکزیمم توان حالت Bipolar در یک رزیستور 200 اهم القائی شود.(هنگامی که تمامی کنترلرهای خروجی در حالت حداکثر، تنظیم شده باشند.)
3-تداخل بين خروجي‌های بيمار
1)در یک دستگاه الکترو سرجیکال هنگامیکه مدار منو پلار آن غیر فعال است، نباید جریان فرکانس بالائی که از طریق یک مقاومت 200 اهم به زمین یا الکترود خنثی می فرستد، بیش از 150 میلی آمپر باشد.
2)در یک دستگاه الکتروسرجیکال هنگامی که مدار بای پلار آن غیر فعال است، نباید جریانی که از یک مقاومت 200 اهمی که به هر دوی ترمینال‌ها متصل است، عبور می‌کند و یا در حالتی که ترمینال‌ها اتصال کوتاه شده‌اند و جریان از طریق مقاومت 200 اهم تا زمین و همین طور از طریق مقاومت 200 اهم الکترود غیر فعال عبور می کند ، بیش از mA 50 باشد.
این هنگامی است که در هر حالت عملکردی موجود، مدار بیمار دیگر در حداکثر تنظیمات خروجی خود، فعال است.
4- توان وجريان خروجي :
دستگاه اندازه گير جريان وتوان خروجي را به الكترودهاي فعال و پليت متصل كنيد. در دستگاه‌هايي با نمايشگر اتصال الكترود برگشتي(REM)، از يك پليت يا يك تطبيق دهنده سيم پيچي شده مناسب استفاده كنيد.
ازتمام مدهاي عملكردي (Cut1,Cut2,Blend1,Blend2 , Coagulation) آماده در دستگاه استفاده كنيد و جريان يا توان خروجي دستگاه اندازه گير را يادداشت كنيد. تحقيق كنيد كه توان به ترمينال‌هاي تك قطبي ثانويه نيز منتقل می‌شود. همچنين خروجي را در حالت دو قطبي(Bipolar) نيز اندازه گيري كنيد.خروجي بايد به آرامي از صفر يا نزديك به صفر تا بيشترين مقدار افزايش يابد.
توجه: در صورتیکه در حالت دو قطبی(Bipolar) دستگاه دارای مدهای عملکردی مختلف باشد، این اندازه گیری‌ها برای تک تک مدها اعمال گردیده و نتایج نیز ثبت می‌شود.
به طور کلی روش تست عبارت است از:
4-1) اندازه گیری توان خروجی در برابر بار مقاومتی(مقاومت متغیر):
کابل برق شهر را به پریز Hz 50 وصل کنید. در تمامی مودهای دستگاه یک بار درتنظیم حداکثر و یک بار تنظیم حد وسط خروجی و با 15 بار گذاری در محدوده 100 اهم تا 1500 اهم (با فواصل 100 اهمی)، توان خروجی اندازه گیری شود و حد مجاز نیز20 % ± ادعای سازنده است.
4-2) اندازه گیری توان خروجی در برابر تنظیمات کنترلی:
دربار ثابت نامی ادعای سازنده، در تمامی مودهای دستگاه و در 10 تنظیم مختلف خروجی (با فواصل مساوی) اندازه گــیری توان خروجی انجام گیرد و حد مجاز 20 % ± ادعای سازنده است.
آزمون‌های کمی از نوع ایمنی الکتریکی
این آزمون‌‌ها به صورت عمومی شامل موارد زیر است:
1-اندازه گيري مقاومت زمين حفاظتی
2- جریان نشتی زمین
3-جریان نشتی بدنه
4-جریان نشتی بیمار
5-جریان نشتی کمکی بیمار
تا زماني كه دستگاه الکتروسرجیکال از سيستم‌هاي منبع ايزوله شده در اتاق عمل استفاده می‌كند، اندازه گيري فركانس خط برق بايد توسط دستگاهي كه به منبع تغذيه زمين شده (قراردادي) متصل است انجام گيرد تا مقادير درست خوانده شوند.آسان تر است كه الکتروسرجیکال از اتاق عمل به فضايي با منبع برق زمين شده منتقل شود واگر دستگاه به دو شاخه ويژه اتاق عمل متصل باشد، يك كابل مبدل مورد نياز است.
